…zacząłem kupować “Razem”. Co tydzień wracam do domu, mam nowy egzemplarz tygodnika, a co miesiąc magazynu. Ręce obładowane siatkami, więc nie mogę otworzyć i zajrzeć co w środku. Idę więc i modle się, żeby zamiast mikro czy dekagry była solidna, trudna gra. Chociażby taka, nad którymi się siedzi całymi dniami, by ją zrozumieć…

fragment listu do J.Ciesielskiego opublikowany w Razem

 

No i identycznie było ze mną…tyle że ciężkich siat wtedy jeszcze nie nosiłem. Praktycznie Magazyn Razem publikował co miesiąc różnorakie informacje na temat gier, ja przeczesywałem pod kioskiem od razu to pismo, jeśli pojawiała się w niej informacja o grze planszowej (lub gra planszowa, bo i takie dołączało Razem) trzeba było czekać miesiąc czasu (lub tydzień) na kolejny numer z nadzieją że Jacek Ciesielski opisze jakąś fantastyczną grę. Pisma były wtedy absurdalnie tanie wiec kupowało się je jak leci (o ile udało się je wogóle kupić…). Nie ulega wątpliwości, iż Jackowi Ciesielskiemu należy się miano Pioniera Gier Fabularnych w Polsce.

Tutaj można zobaczyć pokaz slajdów ze starymi skanami z gier fabularnych, wraz z komentarzami, tak jak to po dziś dzień pamiętam. Postaram się ich tam wrzucać coraz więcej skanów w miarę wolnego czasu. Warto zobaczyć jak to wyglądało kiedyś (choć większość artykułów, wycinków itp. jest srodze spracowana. Historia publikacji papierowych dotyczących gier fabularnych w Polsce do roku 1995.
Rok 1982
Wydana zostaje planszowa Labirynt Śmierci, wierna kopia gry Death Maze Grega Costikyana, wydana przez Encore.
Rok 1984
Pojawia się jedna z pierwszych polskich gier planszowych fantasy- Władca Podziemi – magazyn Razem nr. 35 i 43/84
Rok 1984
Ukazuje się druga gra fantasy w Razem nr.35/85: pt. Monstrum
Rok 1985
Fikcje (numer potrójny numer z lipca, sierpnia), września fanzin Ślakfy publikuje najobszerniejszą dotychczas grę paragrafową osadzoną w realiach SF pierwotnie opracowaną przez Steva Jacksona pt. Kosmolot- Podróżnik
Rok 1986
Pierwszy artykuł wzmiankujący o grach fabularnych, ukazuje się w Razem nr.11/86.
Rok 1987
Magazyn Razem nr 5/87 – pierwszy duży artykuł na temat gier fabularnych (4 stronicowy!) pt. “Gry Fantazji”. Jacek Ciesielski opisuje w nim AD&D, Runequesta, WFRP, Middle-Earth’a oraz przelotnie wspomina o grach Elfquest, Stormbringer, Thieves World, Powers & Perils, Lost Worlds oraz grach planszowych fantasy.
Razem 8/87, Tygodnik Razem 32/87 Traveller – opis systemu
Razem 7 i 10/87- krótkie wytłumaczenie czym są gry paragrafowe
Razem 33 i 34/87: ukazuje sie paragrafowa gra pt. Dreszcz autorstwa Jacka Ciesielskiego, który jak się okazało później niepozbawiony był błędów (erratę opublikowano w nr.40/87)
Rok 1988
Dreszcz zostaje wydany drukiem przez Ultime w nakładzie 30.000 egzemplarzy jako 16 stronicowa broszurka A4 z kolorowa okładką.
Wraz z artykułem w wrześniowej Fantastyce nr.72, pt. “Zabawa w fantastykę” autorstwa D. J. Torunia monopol na informacje o grach fabularnych w prasie traci magazyn Razem. Kolorowa galeria omawiająca gry RPG i bitewne, liczne zdjęcia i informacje na temat gier w kilku artykułach.
W tym samym czasie Jacek Ciesielski w Razem rozpoczyna cykliczne opisy różnorakich gier fabularnych wydawanych w tamtym czasie na Zachodzie.
Razem nr.:
1/88 – Ghostbusters
3/88 – Atlantyda
5/88 – Traveller 2300
7/88 – Fantasolo, ale nie solo – treściwy (choć krótki) artykuł, powstał na bazie “Fighting Fantasy” Steava Jacksona, a traktował o tym jak przerobić fantasolo(czyli grę paragrafową) na grę fabularną.
??- Paranoia – przedstawienie systemu
37-40/88 drukuje kolejna grę paragrafową pt. Goblin
Na rynku pojawia się gra planszowa Magia i Miecz
Rok 1989
Pojawia się seria historycznych gier książkowych pt. Wehikuł Czasu:
1. W poszukiwaniu Króla Artura
2. Ostrze gilotyny – Arthur Byron Cover
3. Tajemnica Atlantydy – Jim Gasperini
4. Pierścienie Saturna – Arthur Byron Cover
5. Na tropie miast ze złota. – Richard Glatzer
6. Piracki rejs – Jim Gasperini
7. W poszukiwaniu źródeł Nilu
8. Śladami Dinozaurów
9. Detektywi Scotland Yardu
10. Kurs na Antlantydę
Seria wydawana była przez dwa lata.

Magazyn “Razem”:
Razem 9/98 Warhammer – opis WFRP i pełna charakterystyka Czarnego orka
Razem 4/89 – Transformers, Dragon Warriors
Razem 6/89 artykuł “Doublegame” opisujący innowacyjna grę paragrafową dla 2 osób, grający co kilka /kilkanaście paragrafów spotykali się w jakimś określonym miejscu i dochodziło do interakcji między dwoma graczami)
Rok 1990
W 3/90 numerze Fenixa ukazuje sie artykuł autorstwa Andrzeja Sapkowskiego pt. Role Playing Games który był później wstępem do gry jego autorstwa pt. Oko Yrhedessa
Rok 1991
Amber wydaje pierwszy tom paragrafówki Wojownik Autostrady autorstwa Joe Devera
I: Piekło na Autostradzie Amber, 1991
II: Przejście przez Góry Masakry, Amber 1991
III: Strefa Śmierci, Amber 1992
IV: Ostatni Etap, Amber 1993
Rok 1993
(21 marca) Ukazuje sie pierwszy numer pisma poświęconego grom fabularnym i strategicznym Magia i Miecz. W tym roku ukazują się jeszcze kolejne cztery numery (tutaj znajduje się baza danych o czasopismach- 2, 3, 4, 5). Od pierwszych numerów w piśmie publikowany w częściach jest gra fabularna Kryształy Czasu, w którą bez większych problemów można grać od 4 numeru, gdzie opublikowane zostają zasady losowania postaci.
Lubelski klub Cytadela wydaje (w 100 egz.) pierwsze polskie “klubowe” tłumaczenie Warhammera (wydruk z TAG’a – polskiego DOS’owego edytora tekstu)
Rok 1994
Obok Magii i Miecz pojawia sie konkurencyjne pismo Złoty Smok – miesięcznik traktujący o grach fabularnych, ukazują sie dwa numery- listopadowy i grudniowy
Ukazuje się zerowy numer zinu Fanzin (potem przemianowany na K6)
W Gamblerze pojawiają się artykuły dotyczące gier fabularnych, podobnie w piśmie
Top Secret ’94:
04/94 RPG a co to za zwierz – brak autora. Ogólny opis gier fabularnych, wspomniane kilka systemów.
05/94 Warhammer – przedstawienie systemu – Artur Marciniak
09/94 Cyberpunk 2020 – przedstawienie systemu – Jacek Brzezinski
10/94 Shadowrun – przedstawienie systemu – Rafal Gałecki
11/94 Krótki poradnik aktora – Rafal Nowocień. Artykuł omawiający techniki odgrywania postaci.
12/94 Warhammer i co dalej – Artur Marciniak. Prezentacja Liczmistrza, Galerii Bohaterów, Księgi Wiedzy Tajemnej oraz Potepieńca

Końcem roku MAG (dawna Sfera) wydaje polskojęzyczną wersje Warhammera (pierwszy podręcznik do gry fabularnej !!!), od tego momentu przez Polskę zaczyna toczyć się lawina kości dziesięciościennych.

 

PS.
Warto napomknąć że w latach 89-91 pojawiły się pliki .txt z tłumaczeniem Players Handbook do AD&D, oraz Kryształy Czasu, oraz magazyny dyskietkowe takie jak np. Necronomicon
Zbierając informacje na temat historii gier fabularnych odnotowaliśmy również informacje o grach planszowych takich jak Labirynt Śmierci, czy Magia i Miecz gdyż były one ściśle powiązane z gatunkiem, których dotyczyły badania. To samo tyczy się gier paragrafowych, gdyż dzięki artykułowi Jacka Ciesielskiego “Fantasolo ale nie solo?” raczkujący w Polsce eRPGowcy mogli je przerobić “prawie” na grę fabularną.

Powyższa historia gier fabularnych w Polsce powstała na forum polter.pl, w tym temacie, samo zbieranie informacji trwało prawie rok, tak więc warto wymienić chociaż z nicków osoby, które aktywnie udzielającym się w tym temacie: Drozdal, Tyhagara, Ramel, Beamhit, Seji, mattnes, Pers, moja nieskromna osoba i wielu innych których jeśli pominąłem przepraszam.

 

Artykuł na gry fabularne napisał: Borejko